'In mijn film krijgen trans vrouwen de ruimte zichzelf op een humane manier te uiten'

Toen D. Smith in 2014 met de wereld deelde transgender te zijn, keerde de muziekindustrie haar de rug toe. In de vijftien jaar daarvoor bouwde ze een succesvolle carrière op als Grammy-winnende producer en werkte ze samen met artiesten als Lil Wayne, Kendrick Lamar en Katy Perry, maar plots was het alsof niemand haar nog wilde kennen. Ze verloor haar huis en inkomen.

Na een intens zware periode vond D. Smith zichzelf opnieuw uit als regisseur. Kokomo City is haar eerste film, een intieme, soms grappige en visueel verfrissende bundeling van de levensverhalen van vier zwarte trans vrouwen, die openhartig vertellen over een carrière als sekswerker.

D. Smith maakte Kokomo City volledig zelf. Zowel de regie als de montage, casting en soundtrack zijn van haar eigen hand. ‘Daardoor heeft alles precies uitgepakt zoals ik het zelf voor ogen had. Smooth, sexy en modern. Als een rokerige, korrelige videoclip.’

Bovendien koos ze er zeer bewust voor om de lengte van haar film streng te bewaken; met 73 minuten is Kokomo City voor een 'lange' documentaire relatief kort. Smith: ‘Ik hou niet van ellenlange documentaires. Het maakt me niet uit hoe goed ze zijn; ik wil geen seconde twijfelen of ik hem wel af ga kijken. Short and sweet, dat was idee. Kijk, veel documentaires over trans personen zijn buitengewoon saai. Mijn film moest snel, sexy én urgent zijn.’

De film werpt een frisse blik op het transgendernarratief in de media, dat volgens Smith onwijs beperkt is. ‘We hebben altijd vaste talking points gehad, waarop we telkens hetzelfde riedeltje mochten herhalen. Na een tijdje heeft dat geen impact meer.’

Een belangrijke reden voor Smith om deze documentaire te maken, was dan ook het doorbreken van wat ze zelf het ‘red carpet narrative’ rondom trans personen noemt. Dat is het idee dat we transpersonen in media eigenlijk alleen maar in een opgedofte, publieke staat zien, maar nooit in het dagelijkse leven, zonder make-up en glamour.

Smith: ‘Trans personen, en voornamelijk zwarte trans vrouwen, hebben bijna nooit de mogelijkheid om publiekelijk zichzelf te zijn en te zeggen wat ze willen. De media duwen ons altijd in een bepaald narratief, waarbinnen we goed moeten opletten wat we wel en niet zeggen.’

‘Dat rodelopermoment is natuurlijk prachtig, maar wat gebeurt er daarna? Voor veel trans vrouwen zijn de mogelijkheden beperkt. Een groot deel gaat aan de slag als sekswerker, maar daar hoor je niks over. Ik wilde in mijn film trans vrouwen de ruimte geven om zichzelf op een meer humane manier te uiten. Geen politiek, geen drama. Gewoon als zichzelf. Als mensen.’

Het viertal hoofdpersonen vond ze via TikTok en YouTube. ‘Daniella Carter leerde ik bijvoorbeeld kennen door de drie TEDx Talks die ze presenteerde over haar leven als performer en sekswerker. Die bliezen me echt omver, maar ik merkte dat ze ook in die positie niet helemaal vrij was. Ik wilde Carter, samen met de andere meiden, de kans geven om in Kokomo City wél te zeggen wat ze wilden.’

Ook de locaties waarop de vrouwen hun verhaal doen, spelen daarin een grote rol. Smith filmde hen in hun natuurlijke omgeving; zittend op hun bed, liggend in bad of al wandelend door het park. Smith: ‘Naar mijn mening is dat wat Kokomo City op stilistisch gebied onderscheidt van andere documentaires over transpersonen. Ik wilde de meiden ín de wereld plaatsen. We willen daar niet van beschermd of geïsoleerd worden, maar er juist onderdeel van zijn.’

Voor Smith was het daarom ook belangrijk een nieuw licht te werpen op de klanten van deze sekswerkers: meestal cisgender mannen, die hun interesses nog wel eens willen verbergen voor de buitenwereld. En hoewel hoofdpersoon Dominique Silver vertelt dat ze het belangrijk vindt die keuze te respecteren, wist Smith toch een groep mannen voor de camera te krijgen die dat discours van schaamte wil doorbreken.

Smith: ‘Mannen worden vaak geshamed om hun interesse in trans sekswerkers. Ze kunnen het zich niet permitteren om met hen gezien te worden. Ze houden het geheim, bang om geout of gechanteerd te worden. In Kokomo City zie je ineens een heel ander beeld: zwarte, jonge mannen die met trots en respect een lans breken voor deze trans vrouwen. Dat is zó belangrijk en verfrissend.’

Ondanks de flair waarmee de hoofdpersonen hun verhaal doen, gaat de documentaire niet voorbij aan de gevaarlijke kant van hun beroep. Helaas met profetische elementen, want hoofdpersoon Koko Da Doll wordt enkele maanden na de première van de film vermoord, vlakbij de stripclub waar ze werkte. 

Kokomo city werd aan haar opgedragen. Smith: ‘De moord op Koko bevestigde alles wat er in de film werd besproken, maar ik ben zo blij met de manier waarop ze in de film naar voren komt. Zo bijzonder, helder en open over haar gevoelens. Het is bijzonder dat ik haar heb mogen ontmoeten en filmen voordat we haar verloren. En dat ik zo kan laten zien hoe mooi, transparant en kwetsbaar trans vrouwen kunnen zijn.’