Filmmaker Vincent Boy Kars (1990) maakt hybride documentaires waarin hij de grenzen tussen fictie en werkelijkheid opzoekt. Zijn films gaan over identiteit, zelfbeeld en intimiteit. Zijn nieuwste film ‘Future Me’ (VPRO) is het sluitstuk van zijn ‘millennial’-trilogie, waar ook ‘Independent Boy’ en ‘Drama Girl’ deel van uitmaken. Door welke films laat Vincent Boy Kars zich inspireren?
Kijktip 1: Mishima: A Life in Four Chapers
Biografische dramafilm over de omstreden Japanse schrijver Yukio Mishima die in 1970 seppuku (ritueel zelfmoord) pleegde. De film volgt Mishima tijdens de laatste dag van zijn leven en toont tussendoor gedramatiseerde momenten uit zijn romans, afgewisseld met zwart-wit beelden uit zijn verleden.
Vincent Boy Kars: ‘Deze film heeft een heel experimentele en gelaagde vorm die een grote inspiratie was voor Future Me. Yukio Mishima was daarnaast een controversiële kunstenaar met een fascinerende persoonlijkheid. Vooral dat controversiële spreekt mij erg aan. Hij offerde zijn leven op voor de kunst. Dat is wel heel radicaal - ik kom niet eens tot een fractie van zijn manier van kunst maken - maar mensen vragen mij na het zien van Future Me wel: ‘Waarom heb je dit in godsnaam jezelf aangedaan?’ Het enige antwoord dat ik kan bedenken is: voor de kunst, de ervaring en ontdekken wat daaruit kan komen.’
Mensen vragen mij na het zien van Future Me: ‘Waarom heb je dit in godsnaam jezelf aangedaan?'
Kijktip 2: The Five Obstructions
Mix van drama en making-of-documentaire waarin de Deense filmmaker Jørgen Leth zijn film ‘Det perfekte menneske’ uit 1967 vijf keer opnieuw maakt. Hij krijgt daarbij elke keer restricties opgelegd van collega-filmmaker Lars von Trier.
Vincent Boy Kars: ‘Mijn films gaan over maakprocessen. Ik ga een proces aan met een personage en vanaf dat moment maken we iets mee. Dat proces wordt het verhaal van de film. The Five Obstruction, waarin het ook over zo’n proces gaat, is een van de belangrijkste films voor mij als maker.
Ik haal veel inspiratie uit de Dogma 95-beweging, waarvan Von Trier deel uitmaakt. Deze groep Deense regisseurs wist in de jaren negentig het medium film te vernieuwen door filmmakers strikte kaders te geven waarin zij hun werk moesten vormgeven. Deze film illustreert hoe belangrijk kaders zijn, als je een film maakt. Daarnaast is het heel interessant om twee mannen van de ‘oude’ filmmakersgarde in een machtsstrijd met elkaar te zien. Ik vind het heerlijk hoe provocatief Von Trier is. Mijn films Independent Boy en Drama Girl tonen ook een machtsverhouding tussen mij en mijn personages. Bij Future Me heb ik de rollen omgedraaid. Dan heeft Peter de Baan, een andere regisseur, de macht over mij.’
Het is heel interessant om twee mannen van de ‘oude’ filmmakersgarde in een machtsstrijd met elkaar te zien. Ik vind het heerlijk hoe provocatief Von Trier is
Kijktip 3: After Life
Japanse dramafilm waarin overledenen, in een tussenstation tussen leven en dood, de mogelijkheid krijgen om één dierbare herinnering te bewaren. Deze herinnering wordt op film vastgelegd om mee te nemen naar het hiernamaals.
Vincent Boy Kars: ‘Ook bij deze fictiefilm staat het proces van film maken op een heel bijzondere manier centraal. De film bestaat uit een mix van non-acteurs en professionele acteurs en is dus ook weer hybride. De non-acteurs zijn op straat gecast op basis van hun antwoord op de vraag: ‘Als je één herinnering zou mogen meenemen naar het hiernamaals, welke zou dat zijn?’ Dat is zo’n mooie vraag om over na te denken. In mijn films probeer ik ook altijd een spiegel te creëren voor de kijker. Het gaat niet alleen om het verhaal op zich, maar ook het vraagstuk dat erin verscholen zit. Wat doe je daar als kijker mee, hoe verhoud je je daartoe?’
'Als je één herinnering zou mogen meenemen naar het hiernamaals, welke zou dat zijn?’ is zo’n mooie vraag om over na te denken
Kijktip 4: Bloot - een film over acteren
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van Toneelgroep Amsterdam nemen twee documentairemakers hun camera mee achter de schermen van de repetities van ‘Husbands’. Een film over de essentie en ‘echtheid’ van acteren en kunstenaarschap.
Vincent Boy Kars: ‘Deze film wil in eerste instantie de tegenstellingen tussen documentaire en theater belichten. De documentairemaker is op zoek naar ‘echtheid’, hij ziet de acteurs als ‘niet echt’. Maar later ontdek je dat wat de acteurs en documentairemaker doen, eigenlijk heel erg op elkaar lijkt. Dat vind ik een mooie ontwikkeling, want documentaire bestaat vaak uit veel meer fictieve elementen dan je verwacht.
Ook toont deze film weer een maakproces: een filmscript wordt tot theaterstuk omgeschreven. Je ziet de machtsverhouding tussen regisseur en acteurs. Het is extra interessant om, met de kennis van nu, naar deze documentaire te kijken. Is wat hier tijdens repetities gebeurt grensoverschrijdend of niet? Moet je je als acteur tijdens repetities van gewelddadige scènes inhouden, omdat je er pas bij de voorstelling helemaal voor mag gaan? Dat lijkt me lastig. Ik vind dat kunst immoraliteit moet onderzoeken. Als kunstenaars heel erg hun best moeten doen om niemand te kwetsen en altijd te deugen dan denk ik dat dat ten koste gaat van kunst.’
‘In mijn documentaire Independent Boy regisseer ik een maand lang het leven van mijn beste vriend. In een scène noem ik hem een loser. Dat maakte veel los. Sommigen vonden het niet kunnen, anderen waren het met me eens. Ik wil júist dat de kijker zich afvraagt: Wat vind ik hier nou eigenlijk van? Bij kunst gaat het om een reactie losmaken, niet om een boodschap verkondigen. Dan moet je soms wel de ethische grenzen opzoeken, of misschien af en toe daar net even overheen gaan.’
Het is extra interessant om, met de kennis van nu, naar deze documentaire te kijken. Is wat hier tijdens repetities gebeurt grensoverschrijdend of niet?
Kijktip 5: Honeypot
Controversieel kunstproject waarin linkse filosofiestudente Jini van Rooijen een seksafspraak heeft met rechts-conservatieve filosoof Sid Lukkassen na een online oproep om ‘met porno de polarisatie op te heffen’.
Vincent Boy Kars: ‘Dit is een voorbeeld van een film die te ver gaat, maar mij juist daarom fascineert. Een linkse filosofiestudente doet een oproep aan een rechtse schrijver om seks met haar te hebben ‘om polarisatie tegen te gaan’, dat is het experiment erachter. Uiteindelijk wijst zij hem af en daarna vraagt de schrijver telefonisch de film niet uit te brengen. Dat gesprek is stiekem gefilmd en ook weer onderdeel van de film. Ik vind dit niet per se een goede film, op filmtechnisch gebied niet en het is ook wat te plat, maar wat het vervolgens losmaakte is wel interessant. De provocatie is heel efficiënt. KIRAC wil iets losmaken, iets ontketenen. Er ontstond veel ophef over deze film, men vond het ‘niet kunnen’. Eigenlijk is de reactie vanuit de maatschappij op zo’n werk veel interessanter dan de film zelf.’
‘Misschien wil ik ook wel met opzet dingen losmaken, maar meer op individueel niveau bij de directe kijker dan in de hele samenleving. Dat kunnen zowel positieve als negatieve reacties zijn. Wat is iemands persoonlijke reactie of gevoel op wat in mijn films gebeurt? Ik wil geen boodschap of moraal overbrengen, maar heb publiek uitnodigen tot introspectie. Als mensen door mijn films vinden dat millennials te veel met zichzelf bezig zijn, dan zegt dat vooral iets over het feit dat die mensen daar een oordeel over hebben. Dat is wat ik wil losmaken en de spiegel die ik wil voorhouden.'
Als mensen door mijn films vinden dat millennials te veel met zichzelf bezig zijn, dan zegt dat vooral iets over het feit dat die mensen daar een oordeel over hebben
Kijktip 6: The Blair Witch Project
Amerikaanse low-budget horrorfilm waarin drie filmstudenten de bossen intrekken om een documentaire te maken over een lokale legende. De film is volledig opgebouwd uit het gedraaide materiaal van hun eigen videocamera.
Vincent Boy Kars: ‘Dit is een van de beste mockumentaries [een in scène gezette documentaire, red.] die er ooit gemaakt is. Deze film is gemaakt in een tijd dat de camcorder voor het eerst beschikbaar werd voor iedere consument. Er zat destijds ook een geniaal marketingplan achter, waarbij op internet al een verhaal werd verspreid over de mythe uit de film. Daardoor ging het verhaal al leven voordat de film uitkwam. Het is zo’n enge en fascinerende film en deze zit ook weer tussen documentaire en fictie in. Zo wisten de acteurs niet waar ze in het bos terechtkwamen en kenden ze niet het hele scenario. Sommige schrikreacties zijn dus ook echt, bijna alsof ze in een soort game zaten.’
'Dit is een van de beste mockumentaries die er ooit gemaakt is'
Kijktip 7: De oude seizoenen van Temptation Island NL/BE
Van oorsprong Amerikaanse realitytelevisieserie waarin koppels op een tropisch eiland, gescheiden van elkaar, een aantal dagen in het gezelschap van “verleiders” door moet brengen. Kijk de trailer van seizoen 1.
Vincent Boy Kars: ‘Ik tip specifiek de oude seizoenen, omdat daar nog een bepaalde authenticiteit van de deelnemers heerst. Mensen deden mee vanwege het avontuur, niet om bekend te worden. En het concept is ijzersterk, omdat een liefdesrelatie op het spel zetten gewoon superspannend is om naar te kijken.’
‘Het inspireerde me tot het filmidee Dream Couple, dat in eerste instantie de laatste film in mijn trilogie na Independent Boy en Drama Girl zou worden. In deze film wilde ik de relatie van een liefdeskoppel uitdiepen en op de proef stellen. Alleen toen ik voor dit idee karakters ging omschrijven, kwam ik erachter dat ik onbewust mezelf omschreef. Ik ontdekte dat ik nog in een ontkenningsfase zat over mijn eigen verhaal en dat ik de trilogie daarmee moest eindigen. Toen is Dream Couple veranderd in Future Me. Ik plaats in mijn films steeds ‘echte’ mensen in filmische constructen. Daarbij moeten de personages zich heel kwetsbaar opstellen en kan ikzelf steeds heel makkelijk vluchten. In Future Me ben ik nu een keer het ‘lijdend’ voorwerp.’
Ik plaats in mijn films steeds ‘echte’ mensen in filmische constructen. In Future Me ben ik nu een keer het ‘lijdend’ voorwerp.
Waar kun je Vincent Boy Kars van kennen?
Vincent Boy Kars maakte naam met documentaires waarin hij onderwerpen als identiteit, zelfbeeld en seksualiteit onderzoekt, toegespitst op zijn eigen generatie: de millennial. In zijn regie moedigt Kars de kijker aan om na te denken over vragen als ‘wat is echt/onwerkelijk’, ‘wat ervaren we als authentiek en waar’, en ‘wanneer is een documentaire geënsceneerd en geacteerd’.
De uitgesproken beeldtaal van de jonge regisseur wordt beïnvloed door deze benadering, waarin hij flirt met de grenzen tussen fictie en werkelijkheid.
2Doc Weekly nieuwsbrief
Altijd op de hoogte van de nieuwe en beste documentaires van de publieke omroep op tv en NPO Start én bij andere streamingsdiensten (Netflix, HBO Max, Disney+, Amazon Prime Video en Videoland)?