2Doc:

Tot de dood ons scheidt

KRO-NCRV

‘Tot de dood ons scheidt’, dat is wat Marga en Mat, Gerda en Bennie elkaar beloofden. Na bijna veertig jaar huwelijk en een gedeeld leven met kinderen en kleinkinderen, besluiten ze alsnog uit elkaar te gaan. In de spreekkamer van de mediator regelen ze hun scheiding.

Het aantal vijftigplussers dat in Nederland per jaar scheidt, is in de afgelopen twintig jaar bijna verdubbeld naar ruim 20.000 mensen. Dit terwijl het totale aantal echtscheidingen juist afnam.

Regisseur Niels van Koevorden toont het proces van echtscheiden zonder enige opsmuk. Zijn dwingende kader, waarbij de stellen de kijker recht in de ogen kijken, legt op weinig verhullende wijze de pijn van scheiden bloot. Het verdriet, de spijt, de melancholie van de gedeelde herinnering. Maar tegelijk ook de troost, de opluchting zelfs, als ze aan het einde van het proces hun handtekeningen zetten, net zoals ze dat deden toen ze trouwden.

Regie: Niels van Koevorden

In gesprek met regisseur Niels van Koevorden

Noa Johannes gaat voor 2DOC.nl op het Nederlands Film Festival in gesprek met filmmaker Niels van Koevorden. Hij vertelt over hoe lastig het was om scheidende echtparen te vinden die zich wilden laten filmen in het heetst van de strijd. En waarom besloot hij te filmen in statische shots en de kijker op de plaats van de mediator te zetten?

Scheidende vijftigplusser: ‘Ik wil nog één keer dansen’

In gesprek met relatietherapeut Wills Langedijk

Tekst: Esther Aerts

Waarom nemen steeds meer koppels op latere leeftijd een beslissing met zo’n grote impact? 2Doc sprak relatietherapeut Wills Langedijk. ‘Ik vind het ontzettend dapper en kwetsbaar dat mensen zich zo durven laten zien voor de camera. Zelf zou ik het never nooit doen. Je zit in een crisissituatie en een paar jaar later kijk je er wellicht heel anders naar.'

Wat zie jij in jouw praktijk terug als oorzaak van relatieproblemen op latere leeftijd?
‘Vaak hoor ik het oude verhaal over vallen voor jeugd en schoonheid. Wat ik ook veel tegenkom in de spreekkamer is dat mensen ‘nog één keer willen dansen’. Ze willen nog één keer helemaal verliefd worden. Als de jaren gaan tellen, stellen mensen zich de vraag: ‘Is dit nu alles?’ Het gevoel van beloning moet nu op aarde moet komen, en niet pas in de hemel.

Ook zie je dat oudere stellen andere ideeën hebben over wel of niet met pensioen gaan, met de camper door Europa trekken of juist op de kinderen in Nederland passen. Niet iedereen is het eens over het inrichten van dat laatste deel van je leven.’

Volgens jou neemt in heterorelaties vaak de vrouw het voortouw in een scheiding. Waarom?
‘Ik denk dat vrouwen over het algemeen meer bezig zijn met: ‘Ben ik tevreden met deze relatie?’ Mannen denken eerder: ‘Het is niet allemaal geweldig, maar we doen het er maar mee.’ Vrouwen willen meer contact. Ik hoor ook vaak: ‘Er is geen communicatie meer. We praten al jaren niet meer en ik voel me zo alleen gelaten.’ Maar je moet niet onderschatten dat ook mannen vrouwen kunnen overvallen met dat ze niet meer verder willen omdat ze bijvoorbeeld verliefd geworden zijn op een ander.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

'De vijftigplussers van nu zijn meer op zoek naar individueel geluk en vinden dat ze daar recht op hebben.'

Zijn de eisen die vijftigplussers aan het huwelijk stellen veranderd?
‘Mensen zijn veel jonger dan ze voorheen waren. We worden allemaal heel erg oud. Als de kindertaak erop zit, en de piek in de carrière is bereikt, denkt men nog wel iets anders te kunnen krijgen. Wat ik vaak hoor, is: ‘Ik wil niet zo worden als mijn ouders’. Mensen willen een soulmate, maar ook tot op hoge leeftijd seksueel actief zijn. De vijftigplussers van nu zijn meer op zoek naar individueel geluk en vinden dat ze daar recht op hebben.’

Wat zien scheidende vijftigplussers vaak over het hoofd?
‘De impact die een scheiding op de kinderen heeft wordt vaak onderschat. Die zijn misschien al dertig, maar toch blijven het kinderen. Ook bij volwassen kinderen brengt een scheiding veel emoties teweeg. Ze hebben vaak jarenlang in een slecht huwelijk geleefd met hun ouders, en denken: ‘Nu kan zo’n scheiding wél?’ Daarnaast zie je dat ze één van de ouders (financieel) gaan helpen, terwijl ze zelf net in een fase zitten waarin ze een eigen leven opbouwen.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

'In coronatijd is er minder escape, en meer erkenning voor het gewone. De minnares op kantoor moet door het thuiswerken maar even wachten.’

Stapt de jongere generatie met een ander idee het huwelijk in?
‘Zeker, ik zie dat de relaties bij jonge mensen gelijkwaardiger zijn, en er meer openheid is. De inkomens en de zorg voor de kinderen zijn meer gelijk verdeeld. Ook moet je niet vergeten dat veel kinderen voorbeelden hebben van een scheiding van hun ouders of ooms en tantes. Het is heel opvallend dat het aantal vechtscheidingen daalt. Mensen hebben als kind ervaren hoe het is en weten heel goed wat ze hun eigen kind níet aan willen doen.’

Wat gaat deze coronatijd voor relaties betekenen?
‘Ik zie in mijn praktijk dat jongere gezinnen meer tijd met elkaar doorbrengen. Er is minder escape en meer erkenning voor het gewone. De minnares op kantoor moet door het thuiswerken maar even wachten. (lacht) Ik kijk inderdaad nergens meer van op. Waar ik benieuwd naar ben, is of dit voor vijftigplussers ook zo werkt, en stellen meer naar elkaar toe trekken, en zien: Wat ben je eigenlijk bijzonder.’

Wills Langedijk werkte jarenlang als echtscheidingsadvocaat en mediator, en heeft nu een eigen praktijk als relatie- en systeemtherapeut. Ze schreef samen met Rik Smit het boek De betere grijze scheiding.

Meer documentaires over verbroken relaties