Stel je voor dat je een klimaatdeskundige bent en je werkt voor de Amerikaanse overheid en Donald Trump wordt je nieuwe baas. Kun je dan nog gewoon je werk doen?
Volgens Trump is klimaatverandering ‘a Chinese Hoax’, Chinees bedrog. Dus gewoon je werk doen als klimaatwetenschapper, dat leek regisseur Gideon Levy een lastige zaak. Daarom ging hij op zoek en belangrijker, hij vond een aantal klimaatdeskundigen in dienst van de Amerikaanse overheid, die bereid waren een inkijkje te geven in hun leven. Het resultaat van vier jaar filmwerk is de ontluisterende documentairefilm Vaarwel Amerika.
Regie: Gideon Levy
Beschikbaar vanaf zondag 20 september
‘Als je werkt voor de federale overheid, dan weet je dat je baan kan verdwijnen als je de verkeerde dingen zegt’, stelt Emily Wilson, een medewerkster van de NASA, die een draagbaar meetinstrument, ter grootte van een rugzak, heeft ontwikkeld. Ze hoopt er overal ter wereld vervuilende broeikasgassen in de lucht mee te kunnen detecteren. Het apparaat is bijna klaar. Bijna. Emily kiest haar woorden zorgvuldig: ‘We proberen tijdens ons werk zoveel mogelijk onder de radar te blijven.’ De opdracht is duidelijk: proberen het ding los te laten in de wereld voordat ‘ze’ erachter komen.
Wilson is één van de weinige Amerikaanse klimaatonderzoekers die de Nederlandse journalist Gideon Levy te woord wil staan. Sinds het aantreden van de regering Trump, die zich openlijk aan de zijde van de klimaatontkenners heeft geschaard, voelen ze zich niet meer vrij om zich uit te spreken. Bang om hun eigen baan op de tocht te zetten. Intussen zien ze hoe milieuwetten worden teruggedraaid en projecten stopgezet. Klimaatverandering lijkt rigoureus van de agenda te worden geschrapt, ten faveure van ‘good old’ fossiele brandstof.
In 2016 sprak Levy met een prominente lobbyist van die bedrijfstak, Myron Ebell. Hij leek toentertijd een soort relikwie van het stenen tijdperk, toen olie, gas en steenkool nog ongegeneerd de wereld draaiende mochten houden. Sindsdien heeft de gedreven klimaatscepticus, in een grijs verleden ook woordvoerder van de tabaksindustrie, echter een gewillig oor gevonden bij de mannen die tegenwoordig de dienst uitmaken in Washington. Ebell is dus een uitermate geschikte schurk voor een film over de strijd tegen de opwarming van de aarde.
In deze activistische docu volgt Gideon Levy enkele wetenschappers tijdens de eerste ambtstermijn van Donald Trump. Voor hen, en hun gezinnen, dreigt een gedwongen Vaarwel Amerika. In een onbaatzuchtige bui hebben Europese landen als Frankrijk en Rusland zich al bereid verklaard om opvang te verzorgen. Ook Levy trekt zich het lot van de verweesde wetenschappers aan. Hij begint zich zelf in de kwestie rond het onderzoek van Emily te mengen, een stap waarover hij meteen openlijk – en niet geheel onterecht – zijn twijfels uitspreekt.
Aan de zijlijn blijven staan is met deze crisis geen optie, meent hij. In dat licht moet ook deze journalistieke egodocu worden bezien: als een overtuig(en)de poging om het klimaat, ook in tijden van Trump en Corona, op de agenda te houden.